Τα Θεοφάνεια του 1898

        Στιγμιότυπο από την τελετή ρίψης του Τιμίου Σταυρού των Θεοφανείων στα νερά της λίμνης Ορεστιάδας το έτος 1898. Στο μέσον ξεχωρίζει η μορφή του Μητροπολίτη Καστοριάς Φιλάρετου (1850-1933), που βρισκόταν στην κεφαλή της Μητρόπολης Καστορίας την περίοδο 1889-1899. 

Μικρές ιστορίες 10: Παραμονή Πρωτοχρονιάς του 1809

         Μεταφερόμαστε στις αρχές του 19^ου αι. Η Καστοριά μετρούσε ήδη 424 έτη υποδούλωσης στους Οθωμανούς Τούρκους και έμελλε να περιμένει την απελευθέρωση για άλλα 103. Στο δεύτερο μισό του 18^ου αι. η πόλη δέχθηκε αλλεπάλληλες επιθέσεις αλβανικών στρατευμάτων από Βορρά τα έτη 1756, 1773 και 1774[1]. Τα άτακτα αλβανικά σώματα είχαν μια χαλαρή οργάνωση και δρούσαν ληστρικά υπό την ανοχή της κεντρικής οθωμανικής εξουσίας, αφού θεωρητικά ήταν σύμμαχοι ως μουσουλμάνοι. Ο πρωτύτερα χριστιανικός αλβανικός λαός ήταν και ο μοναδικός στα Βαλκάνια που εξισλαμίστηκε μαζικά και χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση, ήδη από τους πρώτους αιώνες της τουρκικής εξάπλωσης στα Βαλκάνια. Έτσι, οι μουσουλμάνοι Αλβανοί είχαν πολλά περισσότερα προνόμια έναντι των Ελλήνων, μπορούσαν να εξελιχθούν ως ανώτεροι στρατιωτικοί και διοικητικοί και δεν πρέπει να ξενίζει το γεγονός ότι οι περισσότεροι διοικητές (μπέηδες - καϊμακάμηδες) της Καστοριάς ήταν αλβανικής καταγωγής. Υπήρχαν βέβαια και περιπτώσεις που ο τακτικός οθωμανικός στρατός στράφηκε ενάντια στα αλβανικά σώματα, όταν προσπαθούσαν να υπερβούν τον έλεγχο του Σουλτάνου. Χαρακτηριστικότερη περίπτωση ήταν ο Αλβανός διοικητής του Πασαλικιού των Ιωαννίνων, Αλή Τεπελενλής που αυτοαναγορεύτηκε Πασάς.

Πίνακας του Γάλλου οριενταλιστή Jean-Léon Gérôme (1824-1904).
Αλβανική γιορτή, 1856, Λάδι σε καμβά.

Μικρές ιστορίες 9: Ο ιταλικός βομβαρδισμός της Καστοριάς

 

Αεροφωτογραφία της Καστοριάς έτους 1945 και
          σμήνος ιταλικών βομβαρδιστικών αεροσκάφων τύπου
           Savoia Merchetti 79 Sparviero (φωτογραφική σύνθεση).

           Η ακριτική περιοχή της Καστοριάς ήταν από τις πρώτες που βρέθηκε στο κυρίως θέατρο των μαχών, μόλις ξέσπασε ο Ελληνοϊταλικό Πόλεμος του 1940, λόγω της γειτνίασης με την αλβανική μεθόριο που εκδηλώθηκε η ιταλική επίθεση. Στην κορυφή Χελώνα του Γράμμου, βορείως του Γιαννοχωρίου, έπεσαν οι πρώτοι ιταλικοί όλμοι το χάραμα της 28^ης Οκτωβρίου. Την προηγούμενη ημέρα ένα ιταλικό αεροσκάφος παρατήρησης πραγματοποίησε αναγνωριστική πτήση πάνω από την πόλη της Καστοριάς. Πολλοί Καστοριανοί έβλεπαν για πρώτη φορά αεροπλάνο[1]. Την 30^η Οκτωβρίου μια αερομαχία ιταλικών και ελληνικών μαχητικών στην περιοχή είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο του πρώτου νεκρού αξιωματικού των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, του Υποσμηναγού Γιάνναρη Ευάγγελου, που σκοτώθηκε πάνω από τη Βασιλειάδα Καστοριάς[2].

Ο πρώτος πεσόντας αξιωματικός του Ελληνοϊταλικού Πολέμου

 

Κατά το ξέσπασμα του Ελληνοϊταλικού Πολέμου το χάραμα της 28^ης Οκτωβρίου 1940, οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις διέθεταν 128 εν ενεργεία αεροσκάφη, βομβαρδιστικά και εκπαιδευτικά – βοηθητικά. Η Αεροπορία Στρατού περιλάμβανε 11 Μοίρες και 1 Ανεξάρτητο Σμήνος Παρατήρησης – Βομβαρδισμού και Δίωξης, ενώ η Αεροπορία Ναυτικού άλλες 3 Μοίρες Ναυτικής Συνεργασίας. Στο Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας του Γ’ Σώματος Στρατού υπαγόταν η 3^η Μοίρα Παρατήρησης με τα 3/1 και 3/2 Σμήνη που χρησιμοποιούσε ως αεροδρόμια αποπροσγείωσης το Λεμπέτ στο Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης και της Ν. Κούκλαινας (Τρίλοφου) στη Βέροια. Η Μοίρα διέθετε 16 αναγνωριστικά - βομβαρδιστικά διθέσια αεροσκάφη τύπου Henschel Hs 126K-6, γερμανικής κατασκευής, διαστάσεων (ε: 14.50, μ: 10.85, υ: 3.75) με κινητήρα ισχύος 900 hp, δυναμικότητα φορτίου βομβών 330 lb και 3 ενσωματωμένα πολυβόλα τύπου FN-Browning.

Το πρώτο νοσοκομείο στην Καστοριά

Φωτογραφία από τα εγκαίνια του πρώτου νοσοκομείου στην Καστοριά,

στις 23 Φεβρουαρίου 1904.