Μικρές ιστορίες 1: Το ναυάγιο της λίμνης

Ένα μοναδικό φωτογραφικό ντοκουμέντο από τις
σωστικές επιχειρήσεις των αρχών στο ναυάγιο

Οι συγκοινωνίες στη λίμνη Ορεστιάδα (Καστοριάς) μέχρι το Μεσοπόλεμο γινόταν αποκλειστικά με τα γνωστά καστοριανά ‘’καράβια΄΄, δηλαδή τις ξύλινες βάρκες της περιοχής με τις χαρακτηριστικές ιδιομορφίες στην πρύμνη και την πλώρη[1]. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 ξεκίνησε η νηολόγηση σιδερένιων πλοιαρίων, των λεγόμενων ‘’μοτοριών’’, τα οποία εκτελούσαν τακτικά δρομολόγια από τις αποβάθρες της πόλης σε αυτές του Μαυροχωρίου και του Δισπηλιού, ενώ συχνές ήταν και οι εν πλω εκδρομές αναψυχής τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες. Οι πολίτες απολάμβαναν έκτοτε την γρηγορότερη και ευκολότερη μετακίνησή τους στη λίμνη, μέχρι το 1968 οπότε καταργήθηκαν οι λιμναίες τακτικές συγκοινωνίες. Την 13^η Ιουνίου 1929 ένα από αυτά τα πλοιάρια αυτά βυθίστηκε, παίρνοντας μαζί του επτά ψυχές, στο πιο πολύνεκρο καταγεγραμμένο ναυάγιο που έγινε στη λίμνη έως σήμερα.

Το βενζινόπλοιο ‘’Ορεστιάς’’ του Λεωνίδα Μπίβουλα καθελκύστηκε στις 17 Μαΐου 1929 και εν μέσω πανηγυρικού κλίματος ξεκίνησε με τέσσερα καθημερινά δρομολόγια και εισιτήριο 6 δρχ. από την πόλη προς την αποβάθρα του Μαυροχωρίου. Κατά τις ώρες του εβδομαδιαίου παζαριού τα δρομολόγια ήταν συνεχή, ενώ την Κυριακή το πλοιάριο διατίθεντο για οικογενειακές εκδρομές[2]. Μόλις 22 ημέρες μετά, κατά την ημέρα της γιορτής της Αναλήψεως, το νέο πλοιάριο επιστρατεύτηκε από τα χαράματα για τη μεταφορά του πλήθους των προσκυνητών στον εορτάζοντα οικισμό Δισπηλιό, όπου υπάρχει ο ομώνυμος μεταβυζαντινός ναός στις όχθες της λίμνης. Όμως, το τρίτο κατά σειρά δρομολόγιο έμελλε να είναι και το μοιραίο. Η αναχώρηση από την αποβάθρα του κυρ - Γιαννάκη (ιδιοκτήτης του αρχοντικού Ναντζή) στο Ντολτσό έγινε στις 7:40 το πρωί, καθώς το πλήθος αδημονούσε για αυτό το ταξίδι με το νέο μέσο και το φημισμένο πανηγύρι του Δισπηλιού. Συνολικά, οι επιβαίνοντες ανέρχονταν στους 56, ένας αρκετά αυξημένος αριθμός για ένα σκάφος που μετέφερε με άνεση περίπου 30 άτομα. Καθώς απομακρυνόταν από την όχθη των Πετσιών εμφανίστηκε στην αποβάθρα ο ιδιοκτήτης μαζί με τον γιο του, οι οποίοι θέλησαν να επιβιβαστούν στο καράβι. Απρόσμενα, ένας απρόσεκτος χειρισμός του καπετάνιου κατά τη μανούβρα επιστροφής στην αποβάθρα προκάλεσε την ανατροπή του υπεράριθμου μοτοριού[3]. Ευθύς, το πλήθος, που αποτελούνταν στην πλειοψηφία του από γυναικόπαιδα, βρέθηκε στο νερό. Η απόσταση από την ακτή ήταν μικρή, όμως αρκετά άτομα εγκλωβίστηκαν κάτω από το αναποδογυρισμένο σκάφος. Η ψυχραιμία και η αυταπάρνηση ορισμένων επιβατών και κάποιων που ανέμεναν στην αποβάθρα βοήθησε στην υπεράνθρωπη προσπάθεια μεταφοράς του πλήθους στη στεριά. Σε λίγη ώρα σκηνές αλλοφροσύνης εκτυλίχθηκαν στην παραλία των Πετσιών, μπροστά από την εκκλησία των Αγίων Θεολόγων, όπου διαπιστώθηκε το μέγεθος της συμφοράς. Το τραγικό συμβάν άμεσα έκανε τον γύρο της πόλης και εκατοντάδες κόσμου συγκεντρώθηκε στο σημείο για να βοηθήσει τους παθόντες. Ο συνολικός αριθμός των πνιγέντων ανήλθε στα επτά άτομα, τρεις γυναίκες και τέσσερα παιδιά.

Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Μακεδονία στις 15 Ιουνίου 1929

Το ναυάγιο προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση στην τοπική κοινωνία, ενώ εκτός τον τοπικό Τύπο μεγάλο ήταν το ενδιαφέρον από τους καστοριανούς της ομογένειας και τις εφημερίδες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Ο καταρρέων ιδιοκτήτης, ο καπετάνιος (ή μηχανικός όπως αναφέρεται στον Τύπο) και ο ναυπηγός του πλοίου άμεσα συνελήφθησαν και απολογήθηκαν ως κατηγορούμενοι στην αστυνομική μοιραρχία[4], ενώ το κουφάρι του σκάφους ανελκύστηκε στην περιοχή του Χασάν Κατή την επόμενη ημέρα. Όπως ήταν φυσικό ο εορτασμός ματαιώθηκε και τις επόμενες μέρες έγινε προσπάθεια αναζήτησης των ευθυνών. Η πόλη άργησε να συνέλθει από το τραγικό συμβάν και να επανέλθει στους καθημερινούς ρυθμούς της, ενώ έγινε λόγος στις τοπικές εφημερίδες για όνειρα των προηγούμενων ημερών που προμήνυαν το κακό[5]. Στη συνείδηση των πολιτών το περιστατικό παρέμεινε για πολλά έτη και μνημονεύεται ως το μεγαλύτερο δυστύχημα που συνέβη ποτέ στη λίμνη.  

Το πρωτοσέλιδο της εβδομαδιαίας τοπικής εφημερίδας Καστορία, τρεις ημέρες μετά το τραγικό συμβάν

πηγές εικόνων

αρχείο εφημερίδας Καστορία, Δημοτική Βιβλιοθήκη Καστοριάς

αρχείο εφημερίδας Μακεδονία, Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης

---

[1] Για τα καστοριανά καράβια βλέπε σχετικά:

  Α. Ζάχος, Τα καράβια της Καστοριάς, Μακεδονικόν Ημερολόγιον 12 (1936), Ν. Σφενδόνη, σ. 161-166

  Π. Τσολάκης, Τα καράβια της Καστοριάς, University Studio Press, Θεσ/νίκη, 1992

  Γ. Ρούσκας, Ένα καστοριανό καράβι γεννιέται, Ναυτική Επιθεώρηση της Υπηρεσίας Ιστορίας του Ναυτικού, Αθήνα, 1996

  Γ. Ρούσκας, Το καστοριανό καράβι, Βιβλιοσυνεργατική, Αθήνα, 1997  

[2]  εφ. Καστορία,  φ. 323 ( 19.5.29)

[3]  εφ. Καστορία, φ. 327 (16.6.29)

[4]  Για εύκολα αντιληπτούς λόγους δεν αναφέρουμε τα ονόματα των κατηγορουμένων, όπως και των θυμάτων παραπάνω.

[5]  εφ. Καστορία, φ. 328 (23.6.29)