Μικρές ιστορίες 3 : 100 χρόνια βουλευτικές εκλογές

        Στην περίοδο της Οθωμανοκρατίας υπήρξαν δύο μικρά διαστήματα που εφαρμόστηκε ο κοινοβουλευτισμός, το 1876-78 και το 1908-12 μετά την Επανάσταση των Νεότουρκων. Σε κανένα από τα δύο δεν εξελέγη κάποιος βουλευτής από την περιοχή της Καστοριάς, η οποία ανήκε στην εκλογική περιφέρεια του Βιλαετιού Μοναστηρίου. Οι τρεις Έλληνες που εκπροσώπησαν την περιφέρεια ήταν ο Τραϊανός Νάλλης από την περιοχή του Μοναστηρίου, ο γρεβενιώτης Γεώργιος Μπούσιος και ο κοζανίτης Κωνσταντίνος Δρίζης που αντικαταστάθηκε αργότερα από τον Χαρίσιο Βαμβακά[1]. Παράλληλα, στο ελληνικό κοινοβούλιο ο μόνος πολιτικός που σταδιοδρόμησε πριν την απελευθέρωση ήταν ο Στέφανος Δραγούμης που είχε καταγωγή από το Βογατσικό Καστοριάς. Ο Στέφανος Δραγούμης είχε πρώτη παρουσία ως βουλευτής το 1879, τοποθετήθηκε Υπουργός Εξωτερικών και Εσωτερικών, ενώ το 1910 ανέλαβε τον πρωθυπουργικό θώκο, το ανώτερο πολιτικό αξίωμα που έλαβε ποτέ κάποιος από την περιοχή της Καστοριάς.Τρία έτη μετά την απελευθέρωση συμμετείχαν οι «Νέες Χώρες» στις ελληνικές βουλευτικές εκλογές. Μεταξύ τους κλήθηκαν να ψηφίσουν και οι καστοριανοί για πρώτη φορά στις εκλογές του Μαΐου 1915. Η περιοχή της Καστοριάς, με εξαίρεση μικρά διαλείμματα στον Μεσοπόλεμο, ανήκε από το 1915 έως το 1952 στην εκλογική περιφέρεια Φλωρίνης. Έτσι, το ψηφοδέλτιο κάθε πολιτικού κόμματος ήταν ενιαίο στις δύο επαρχίες. Εμείς βέβαια θα καταπιαστούμε συνοπτικά μονάχα με τους εκλεγμένους βουλευτές που είχαν καταγωγή από την επαρχία Καστοριάς[2].

Τον Μάιο του 1915 λοιπόν εκλέγονται ως πρώτοι βουλευτές ο ιδιαίτερα δημοφιλής διπλωμάτης Ίων Δραγούμης, γιος του Στέφανου, ο δικηγόρος Ιωάννης Βαλαλάς από την πόλη της Καστοριάς και ο έμπορος Σίμος Λιούμπης από το Γιαννοχώρι Καστοριάς με το Κόμμα των Εθνικοφρόνων του Δημητρίου Γούναρη. Ο μοναδικός αντιπρόσωπος με το Φιλελεύθερο Κόμμα του Ελευθέριου Βενιζέλου ήταν ο δημοσιογράφος Κωστής Χαιρόπουλος. Στις επόμενες εκλογές που προκηρύχθηκαν γρήγορα τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς εξελέγη επιπλέον ο διδάκτορας Χημείας Όθων Ρουσόπουλος στη θέση του Δραγούμη, που επανήλθε το 1917. Στις κρίσιμες εκλογές του 1920, που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων στη Μικρά Ασία, το Φιλελεύθερο Κόμμα υπέστη βαριά ήττα από την Ηνωμένη Αντιπολίτευση με ηγέτη τον Δημήτριο Γούναρη. Από την Καστοριά εξελέγησαν μονάχα βουλευτές αυτού του σχηματισμού: ο επανεκλεγείς Σ. Λιούμπης, ο ιατρός και πρώην δήμαρχος της πόλης Μενέλαος Μπατρίνος, ο νομικός Φίλιππος Δραγούμης, μικρότερος αδερφός του Ίωνα, και ο ιατρός από το Άργος Ορεστικό Μιχαήλ Τυπάδης. 

Μετά την πανωλεθρία του ελληνικού στρατεύματος στη Μικρά Ασία το πολιτικό σκηνικό αντιστράφηκε, καθώς η Ηνωμένη Αντιπολίτευση δεν συμμετείχε στις εκλογές του 1923 και στην Καστοριά εξελέγησαν μόνο οι φιλελεύθεροι βουλευτές Ι. Βαλαλάς, που στο μεταξύ είχε αλλάξει πολική παράταξη, Δημήτριος Κύρου, Ιωάννης Ζάχος και Αλέξανδρος Ωρολογόπουλος. Τον Σεπτέμβριο του 1925 έγινε πραξικόπημα από τον Θεόδωρο Πάγκαλο και η Βουλή διαλύθηκε. Χωρίς την παρουσία του Βενιζέλου, το 1926 ο Συνασπισμός των Φιλελεύθερων επικρατεί πανελλαδικά αλλά και στην Καστοριά με βουλευτή τον Ι. Βαλαλά. Παρ’ όλα αυτά δεν προκύπτει αυτοδυναμία και συγκροτείται οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Αλέξανδρο Ζαΐμη. Με το Κόμμα των Ελευθεροφρόνων του Ιωάννη Μεταξά εκλέγεται ο Σ. Λιούμπης και με το Συνεργατικό Εργατικό Κόμμα (ΣΕΚ) ο ηγέτης του Φ. Δραγούμης. Σε αυτές τις εκλογές κατεβάζουν υποψηφίους για πρώτη φορά και οι κομμουνιστές του Ενιαίου Μετώπου Εργατών, Αγροτών και Προσφύγων. Στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση οι φιλελεύθεροι, υπό τον Ε. Βενιζέλο αυτή τη φορά, πετυχαίνουν μια ακόμη ευρύτατη νίκη με 178 έδρες και από την επαρχία Καστοριάς εκλέγονται οι Βαλαλάς και Ζάχος. Ταυτόχρονα, απέτυχαν να αντιπροσωπευτούν στην επαρχία το Κόμμα των Ελευθεροφρόνων του Μεταξά και το Λαϊκό Κόμμα του Παναγή Τσαλδάρη. Την επόμενη χρονιά προκηρύσσονται για πρώτη φορά γερουσιαστικές εκλογές όπου οι φιλελεύθεροι νικούν ξανά τους ελευθερόφρονες και το Αγροτικό και Εργατικό Κόμμα του Αλέξανδρου Παπαναστασίου. Γερουσιαστής εκλέγεται ο φιλελεύθερος δικηγόρος και πρόεδρος του Προσφυγικού Συλλόγου Καστοριάς Παντελής Χρηστίδης, ο οποίος παρέμεινε στο αξίωμα αυτό μέχρι το 1935.

Η κυριαρχία των βενιζελικών συνδυασμών της δεκαετίας του ’20 θα τερματιστεί στις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου 1932. Το αναδυόμενο Λαϊκό Κόμμα θα πάρει βραχεία κεφαλή πανελλαδικά, όμως στην Καστοριά θα καταγράψει μια μεγάλη νίκη απέναντι στους φιλελεύθερους. Ο Φ. Δραγούμης συμμάχησε με το Λαϊκό Κόμμα και εξελέγη μαζί με τον κρητικό, παλιό μακεδονομάχο και αξιωματικό Γεώργιο Τσόντο (καπετάν Βάρδα) και τον επίσης αξιωματικό Αναστάσιο Νταλίπη, γιο του φονευθέντα μακεδονομάχου Δημητρίου Νταλίπη από τον Γάβρο Καστοριάς. Παρά την ήττα ο Ι. Βαλαλάς καταφέρνει να επανεκλεγεί. Το επόμενο έτος η Ηνωμένη Αντιπολίτευση, δηλαδή ο συνασπισμός των κομμάτων του Τσαλδάρη, του Μεταξά, του Κονδύλη και του Σοφιανόπουλου θα διαγράψει μια καθαρή νίκη απέναντι στον Εθνικό Συνασπισμό του Βενιζέλου με τον Καφαντάρη, τον Παπαναστασίου, τον Μυλωνά και τον Μιχαλακόπουλο. Στην Καστοριά οι λαϊκοί θα καταγράψουν ποσοστό ρεκόρ μέχρι τότε άνω του 60% και θα εκλεγούν οι Φ. Δραγούμης, Α. Νταλίπης και Γ. Τσόντος. Η ψήφος στην επαρχία ήδη πολλά χρόνια πριν έχει πάρει άλλες προεκτάσεις, καθώς οι πρόσφυγες στη συντριπτική πλειοψηφία τους ψήφιζαν μαζικά το Φιλελεύθερο Κόμμα, ενώ οι γηγενείς και οι Εβραίοι υποστήριζαν αρχικά τους ελευθερόφρονες και κατόπιν τους λαϊκούς.

Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Νικόλαου Πλαστήρα οι φιλελεύθεροι θα πέσουν σε δυσμένεια και δεν θα συμμετάσχουν στις εκλογές του 1935, οπότε και η βραχύβια συμμαχία της δεξιάς θα διασπαστεί. Το Λαϊκό Κόμμα θα συντρίψει πανελλαδικά τους βασιλόφρονες, αλλά στην Καστοριά το σκηνικό είναι εντελώς διαφορετικό. Εδώ ο Φ. Δραγούμης, έχοντας πολύ μεγάλη πολιτική επιρροή, θα πολιτευτεί ως ανεξάρτητος ηγέτης της Μακεδονικής Ενώσεως, που θα νικήσει οριακά. Όμως, το εκλογικό σύστημα ευνόησε το κόμμα και εξελέγησαν όλοι οι υποψήφιοί του εις βάρος των λαϊκών. Έτσι, νέοι βουλευτές εκτός του Δραγούμη ανακηρύχθηκαν ο Γ. Τσόντος, ο δικηγόρος Παναγιώτης Γυιόκας και ο συμβολαιογράφος Λεωνίδας Μπατρίνος, γιος του Μενέλαου. Στη συνέχεια το αποτυχημένο πραξικόπημα Κονδύλη και η διορισμένη κυβέρνηση Δεμερτζή θα οδηγήσουν τον επόμενο χρόνο πάλι στις κάλπες. Ενώ στην επικράτεια θα υπερισχύσουν οι φιλελεύθεροι για τελευταία φορά, στην εξεταζόμενη περιφέρεια θα ηγηθούν οι λαϊκοί με τον Νταλίπη. Ο Βαλαλάς θα εκλεγεί για τελευταία φορά, ενώ το Παλαϊκό Μέτωπο θα αντιπροσωπευθεί από τον δικηγόρο Ανδρέα Τζήμα, παρά το ποσοστό του μόλις 10%. Αυτός είναι και ο πρώτος βουλευτής της Αριστεράς που εξελέγη στην επαρχία[3].

Η γενική έκρυθμη κατάσταση στη χώρα οδηγεί στο πραξικόπημα της 4^ης Αυγούστου 1936 από τον Ιωάννη Μεταξά και οι κοινοβουλευτικές διεργασίες θα αδρανοποιηθούν για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Το 1940 ξεσπά ο Ελληνο - ιταλικός Πόλεμος και έξι μήνες μετά εισβάλει στη χώρα ο γερμανικός στρατός, εγκαινιάζοντας την κατοχική περίοδο. Φυσικά, σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής δεν υπήρξαν εκλογές ούτε Βουλή. Οι πρώτες μεταπολεμικές εκλογές πραγματοποιήθηκαν το 1946, μετά από ένα διάστημα 10 ετών. Σε αυτές απείχε το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) που δημιουργήθηκε και γιγαντώθηκε στην περίοδο της Κατοχής, ενάντια στον κατακτητή. Η Ηνωμένη Παράταξις Εθνικοφρόνων (ΗΠΕ), όπου συνασπίζονταν τα κυριότερα μεσοπολεμικά κόμματα της Δεξιάς, θα λάβει ευρεία πλειοψηφία και την Καστοριά θα εκπροσωπήσουν ο Φ. Δραγούμης, ο Α. Νταλίπης και ο φιλόλογος και εκδότης της εφημερίδας «Φωνή της Καστοριάς» Περικλής Ηλιάδης. Άμεσα, ο Εμφύλιος Πόλεμος θα ξεσπάσει και θα διαρκέσει επίσημα για περίπου 3,5 χρόνια, αφήνοντας ανεπανόρθωτα τραύματα στην πολιτική ζωή της χώρας[4].

Στις εκλογές του 1950 θα επικρατήσει στην Καστοριά η πολυφωνία και πρώτο κόμμα θα ανακηρυχθούν οι φιλελεύθεροι του Σοφοκλή Βενιζέλου με αρκετά χαμηλό ποσοστό. Όμως, οι λιγοστοί υποψήφιοι, η μεγάλη διασπορά ψήφων και το εκλογικό σύστημα θα οδηγήσουν στο αξιοπερίεργο αποτέλεσμα να μην εκλεγεί κανένας βουλευτής κανενός κόμματος από την επαρχία. Το ίδιο θα συμβεί και κατά τη διενέργεια εκλογών το 1951, οπότε επικράτησε ο Ελληνικός Συναγερμός (ΕΣ) του στρατάρχη Αλέξανδρου Παπάγου. Ο Νομός Καστοριάς ανήκει ακόμη στην εκλογική περιφέρεια Φλωρίνης και θα αντιπροσωπευτεί για δύο χρόνια από τους φλωρινιώτες βουλευτές. Πλέον, τα παλιά κόμματα του Μεσοπολέμου σχεδόν θα εξαφανιστούν και θα προκύψουν νέοι πολιτικοί συσχετισμοί. Ο Ελληνικός Συναγερμός θα αναδειχθεί πρώτο κόμμα, αλλά θα αποτύχει να συγκροτήσει κυβέρνηση. Θα συγκυβερνήσουν η Εθνική Πολιτική Ένωσις Κέντρου (ΕΠΕΚ) του Νικόλαου Πλαστήρα, οι φιλελεύθεροι του Σοφοκλή Βενιζέλου και η νόμιμη Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) του Ιωάννη Πασσαλίδη. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος (ΚΚΕ) είχε κηρυχθεί παράνομο και εφαρμόζονταν εκτεταμένες διώξεις για τα στελέχη του, τουλάχιστον μέχρι το 1974. Το 1952 προσέρχονται για πρώτη φορά στις κάλπες οι γυναίκες και ο Νομός Καστοριάς αποτελεί πλέον αυτόνομη εκλογική περιφέρεια με τρεις έδρες. Πρώτο κόμμα πανελλαδικά και στην Καστοριά θα αναδειχθεί ο ΕΣ και βουλευτές θα ορκιστούν οι Π. Γυιόκας και Λ. Μπατρίνος, μαζί με τον πρωτοεμφανιζόμενο Αριστοτέλη Λιάκο, φαρμακοποιό από το Άργος Ορεστικό.

Σε ολόκληρη την μετεμφυλιακή περίοδο ο δεξιός χώρος θα μονοπωλήσει σχεδόν στο πολιτικό σκηνικό. Το 1956 ο ΕΣ που διαλύθηκε θα δώσει τη θέση του στη νεοσύστατη Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ) του Κωνσταντίνου Καραμανλή, που επικράτησε απέναντι στο ευρύτερο συνασπισμό των δυνάμεων της Αριστεράς και του Κέντρου. Οι βουλευτές Γυιόκας, Μπατρίνος και Λιάκος θα μετεγγραφούν σε αυτή και θα καταλάβουν τις τρεις έδρες στις εκλογές του 1956 και του 1958. Πανελλαδικά δεύτερη πολιτική δύναμη αναδείχθηκε η ΕΔΑ το 1958, σε αντίθεση με την Καστοριά που θα πάρει πολύ μικρό ποσοστό και θα δώσει τη θέση της στο Κόμμα Φιλελευθέρων. Στις αμφιλεγόμενες εκλογές του 1961, γνωστές ως «βίας και νοθείας», η ΕΡΕ θα αναδειχθεί πάλι πρώτο κόμμα, αλλά η πρωτοεμφανιζόμενη Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου και ο υποψήφιός της Ζήσης Παπαλαζάρου θα καταλάβει την έδρα του Λ. Μπατρίνου. Το 1963 η εκλογική περιφέρεια Καστοριάς μετατρέπεται σε διεδρική και βουλευτές ψηφίζονται οι Γυιόκας και Παπαλαζάρου. Στις εκλογές του επόμενου έτους αντιπρόσωποι ορίζονται ο Παπαλαζάρου από την Ένωση Κέντρου και ο ιατρός Ευριπίδης Πισιώτης από την ΕΡΕ. Βέβαια, το εκλογοδικείο θα αποφασίσει μισό χρόνο αργότερα και θα δώσει την έδρα στον Π. Γυιόκα. Γενικά, σε όλη την περίοδο από το 1956 ως το 1967 η ΕΡΕ θα κυμανθεί στην Καστοριά σε πολύ υψηλά ποσοστά από 54 έως 69%, ακόμη και στις εκλογές του 1963 και 1964 που κέρδισε πανελλαδικά η Ένωση Κέντρου. Αντίθετα, η ΕΔΑ θα καταγράψει ιδιαίτερα αρνητικά ποσοστά της τάξεως του 3-4 %, πολύ μικρότερα από τα πανελλαδικά[5]. Το σκηνικό μεγάλης πολιτικής αστάθειας των ετών 1965-67 θα δώσει την αφορμή στην ομάδα των Συνταγματαρχών υπό το Γεώργιο Παπαδόπουλο να διαλύσει τη Βουλή και να εγκαθιδρύσει δικτατορικό καθεστώς, που θα ανατραπεί το 1973 από τον επίσης δικτάτορα Δημήτρη Ιωαννίδη.

Οι πρώτες μεταπολιτευτικές εκλογές θα γίνουν το 1974, όπου θα κάνουν την εμφάνισή τους οι νέοι πολιτικοί συσχετισμοί[6]. Η κεντροδεξιά Νέα Δημοκρατία (ΝΔ) του Κωνσταντίνου Καραμανλή θα επικρατήσει της Ένωσης Κέντρου υπό τον Γεώργιο Μαύρο, του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑΣΟΚ) υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου και της Ενωμένης Αριστεράς του νόμιμου πλέον ΚΚΕ υπό τον Ηλία Ηλίου. Τη μονοεδρική πλέον περιφέρεια Καστοριάς θα εκπροσωπήσει ο Ζήσης Παπαλαζάρου, που μεταπήδησε στη Νέα Δημοκρατία. Το 1977 η ΝΔ θα ξανακερδίσει τις εκλογές απέναντι στο ΠΑΣΟΚ, την Ένωση Δημοκρατικού Κέντρου (ΕΔΗΚ) του Γεώργιου Μαύρου, το ΚΚΕ του Χαρίλαου Φλωράκη και την Εθνική Παράταξη του Στέφανου Στεφανόπουλου και ο Παπαλαζάρου θα επανεκλεγεί.

Το 1981 το κεντροαριστερό ΠΑΣΟΚ θα αναρριχηθεί στην εξουσία νικώντας με μεγάλη διαφορά τη ΝΔ, αλλά τη μοναδική έδρα της Καστοριάς θα κερδίσει η ΝΔ με τον φιλόλογο Κωνσταντίνο Σημαιοφορίδη. Στην εκλογική αναμέτρηση του 1985 η περιφέρεια γίνεται διεδρική και αντιπρόσωποι στο Κοινοβούλιο στέλνονται ο επανεκλεγείς Κ. Σημαιοφορίδης με τη ΝΔ και ο δικηγόρος Φίλιππος Πετσάλνικος από το Μαυροχώρι Καστοριάς με το ΠΑΣΟΚ. Την περίοδο 1989-90 θα διεξαχθούν τρεις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις στη σκιά του πολύκροτου σκανδάλου Κοσκωτά, καθώς ο δυσμενής εκλογικός νόμος έθετε πολύ υψηλά τον πήχη της αυτοδυναμίας για τη συγκρότηση κυβέρνησης. Παροδικά, η Κεντροδεξιά θα συμμαχήσει για πρώτη φορά με την Αριστερά, όπως αυτή εκπροσωπούνταν από τον Συνασπισμό Αριστεράς και Προόδου, ενώ στη συνέχεια θα σχηματιστεί οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Ξενοφώντα Ζολώτα. Τελικά, η ΝΔ θα πάρει οριακή αυτοδυναμία και θα καταλάβει την εξουσία με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Στις αναμετρήσεις του Ιουνίου και του Νοεμβρίου 1989 βουλευτές Καστοριάς θα ψηφιστούν οι δικηγόροι Γεώργιος Καπαχτσής και Φ. Πετσάλνικος, ενώ σε αυτή του 1990 την έδρα της ΝΔ θα καταλάβει ο Κ. Σημαιοφορίδης. Στις εκλογές του 1993, του 1996 και του 2000 θα επικρατήσει το ίδιο πολιτικό σκηνικό τόσο πανελλαδικά με συνεχείς νίκες του ΠΑΣΟΚ, όσο και στην εκλογική περιφέρεια Καστοριάς με ισχυρό προβάδισμα της ΝΔ. Ο Φ. Πετσάλνικος εκλέγεται συνεχώς στην Καστοριά με το ΠΑΣΟΚ, ενώ ο Κ. Σημαιοφορίδης θα δώσει τη σκυτάλη το 2000 στον κτηνίατρο Ανέστη Αγγελή, σημερινό δήμαρχο της πόλης.

Η συνεχής εκλογική επικράτηση του ΠΑΣΟΚ υπό την ηγεσία των Ανδρέα Παπανδρέου και Κώστα Σημίτη, με εξαίρεση το διάστημα 1989-93, θα τερματιστεί το 2004, οπότε η ΝΔ του νεότερου Κώστα Καραμανλή θα κερδίσει τις εκλογές. Στο Νομό Καστοριάς η ΝΔ θα καταγράψει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά της, προσεγγίζοντας το 58%, ενώ οι Αγγελής και Πετσάλνικος επανεκλέγονται αμφότεροι. Στην επόμενη αναμέτρηση του 2007 η ΝΔ θα διαγράψει ακόμη μια νίκη στην Καστοριά αλλά και στο σύνολο της επικράτειας. Ο Φ. Πετσάλνικος θα διατηρήσει τη θέση του, αλλά τη θέση του Α. Αγγελή θα πάρει η πρώτη γυναίκα βουλευτής από την Καστοριά, η ψυχολόγος Παρασκευή (Βίβιαν) Μπουζάλη.  Το 2009 παρ’ όλο που το ΠΑΣΟΚ επανακάμπτει και κερδίζει τις κοινοβουλευτικές εκλογές με μεγάλη διαφορά υπό τον νεότερο Γιώργο Παπανδρέου, στην εξεταζόμενη εκλογική περιφέρεια η ΝΔ θα διατηρήσει και πάλι τα πρωτεία και μαζί με τον Φ. Πετσάλνικο εξελέγη αυτή τη φορά ο ιατρός Ζήσης Τζηκαλάγιας. Τρία χρόνια αργότερα, τον Μάιο του 2012 η ΝΔ του Αντώνη Σαμαρά θα βγει πρώτο κόμμα, αλλά θα χάσει πολύ μεγάλο τμήμα των ψηφοφόρων της, τόσο πανελλαδικά όσο και στην Καστοριά. Τα πλειοψηφικά ποσοστά του ΠΑΣΟΚ θα εξανεμιστούν και θα χάσει περίπου 30 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2009, ερχόμενο τρίτο κατά σειρά κόμμα πίσω από τον Συνασπισμό Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ). Βέβαια, στο Νομό Καστοριάς δεύτερο κόμμα αναδεικνύεται το κόμμα των Ανεξάρτητων Ελλήνων (ΑΝΕΛ) του Πάνου Καμμένου και εκλέγονται η δασολόγος Μαρία Αντωνίου με τη ΝΔ και ο ιατρός Σίμος Κουμπάνης με τους ΑΝΕΛ, μιας και ο Φ. Πετσάλνικος δεν καταφέρνει να εκλεγεί για πρώτη φορά από το 1985. Η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης οδηγεί τη χώρα σε νέες εκλογές μόλις ένα μήνα αργότερα, τον Ιούνιο του 2012. Η ΝΔ θα ενισχύσει τα ποσοστά της στην επικράτεια και την Καστοριά και θα συγκροτήσει κυβέρνηση μαζί με το ΠΑΣΟΚ και τη Δημοκρατική Αριστερά, η οποία αργότερα θα αποχωρήσει. Τα ποσοστά των ΑΝΕΛ θα υποσκελιστούν από τον ΣΥΡΙΖΑ στην Καστοριά και τη θέση του Σ. Κουμπάνη κατέλαβε ο τεχνικός τηλεπικοινωνιών Βαγγέλης Διαμαντόπουλος, ο μόλις τρίτος αντιπρόσωπος του αριστερού πολιτικού χώρου διαχρονικά από την Καστοριά[7]. Τον Ιανουάριο του 2015 προκηρύχθηκαν νέες πρόωρες εκλογές σύμφωνα με το Σύνταγμα, αφού ο υποψήφιος Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν κατάφερε να συγκεντρώσει τον απαιτούμενο αριθμό των 180 ψήφων στο Κοινοβούλιο.            

           Η περιοχή της Καστοριάς συμμετέχει στις εκλογικές αναμετρήσεις για το Ελληνικό Κοινοβούλιο ακριβώς τα τελευταία 100 έτη. Από το 1915 μέχρι το 1936 νικητές στην επαρχία, τμήμα της εκλογικής περιφέρειας Φλωρίνης, αναδεικνύονταν εκ περιτροπής οι κεντρώοι φιλελεύθεροι του Ελευθέριου Βενιζέλου και οι δεξιοί κομματικοί σχηματισμοί των εθνικοφρόνων, των ελευθεροφρόνων και των λαϊκών. Μεταπολεμικά μέχρι σήμερα, επικράτησε μια εντυπωσιακή σταθερότητα της Δεξιάς και της Κεντροδεξιάς, όπως αυτή αντιπροσωπευόταν διαδοχικά με την ΗΠΕ, τον Ελληνικό Συναγερμό, την ΕΡΕ και τη Νέα Δημοκρατία. Αυτά τα 100 χρόνια εξελέγησαν συνολικά από την περιοχή 29 βουλευτές και ένας γερουσιαστής, εκ των οποίων μόνο δύο είναι γυναίκες και μόνο τρεις προέρχονταν από τον χώρο της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς. Ο μακροβιότερος σε θητεία βουλευτής ήταν ο Φίλιππος Πετσάλνικος του ΠΑΣΟΚ με 27 χρόνια και ο Κωνσταντίνος Σημαιοφορίδης της ΝΔ με 18. Σε κυβερνητικά και ανώτερα αξιώματα αναρριχήθηκαν οι: Ιωάννης Βαλαλάς ως Υπουργός Παιδείας, Γεωργίας και Συγκοινωνιών και Γενικός Διοικητής Βορείου Ελλάδος, ο Φίλιππος Δραγούμης ως Υφυπουργός και Υπουργός Εξωτερικών, ως Υπουργός Στρατιωτικών και Εθνικής Αμύνης και ως Γενικός Διοικητής Βορείου Ελλάδος, ο Αναστάσιος Νταλίπης ως Γενικός Διοικητής Δυτικής Μακεδονίας, ο Λεωνίδας Μπατρίνος ως Α’ Αντιπρόεδρος της Βούλης, ο Ζήσης Παπαλαζάρου ως Υπουργός Βορείου Ελλάδος, ο Κωνσταντίνος Σημαιοφορίδης ως Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ και ο Φίλιππός Πετσάλνικος ως Υφυπουργός και Αναπληρωτής Υπουργός Παιδείας, ως Υπουργός Μακεδονίας - Θράκης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης και ως Πρόεδρος της Βουλής. Τέλος, ο Ανδρέας Τζήμας (Σαμαρινιώτης) ανέλαβε ανώτερο εξωκοινοβουλευτικό αξίωμα στην περίοδο της Εθνικής Αντίστασης ως Πολιτικός Επίτροπος του ΕΑΜ και μέλος της τριμελούς ηγεσίας του ΕΛΑΣ, μαζί με τον Άρη Βελουχιώτη και τον Στέφανο Σαράφη.

Το σύνολο των βουλευτών και του γερουσιαστή που εξελέγησαν στην περιοχή της Καστοριάς από το 1915 έως σήμερα με χρονολογική σειρά.

---

[1] Κ. Μπούρα, «Οι βουλευτικές εκλογές στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Οι Έλληνες βουλευτές 1908-1918», Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών 4 (1983), σ. 69-85

[2] Το σύνολο των εκλεγέντων βουλευτών τόσο πανελλαδικά όσο και στις εκλογικές περιφέρειες Φλωρίνης και Καστοριάς μέχρι το 1974 υπάρχει στα: Βουλή των Ελλήνων, Μητρώον Γερουσιαστών και Βουλευτών, Εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις, 1977 και Βουλή των Ελλήνων, Μητρώο Πληρεξουσίων, Βουλευτών και Γερουσιαστών 1822-1935, Εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Αθήνα, 1986. Επίσης, για το Νομό Φλωρίνης βλέπε σχετικά: Χ. Ζάγκος, Πολιτική, Τύπος και τόπος: Οι κοινοβουλευτικές εκλογές στη Φλώρινα (1926-2009), Επίκεντρο, 2011, Θεσ/νίκη

[3] Γενικά, για τις εκλογές του Μεσοπολέμου βλέπε σχετικά:

Σ. Μαρκεζίνης, Πολιτική ιστορία της συγχρόνου Ελλάδος, τ. 1-4, Πάπυρος Εκδοτικός Οργανισμός, Αθήνα, 1973-1978

Ν. Αλιβιζάτος, Οι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση, 1922-1974. Όψεις της ελληνικής εμπειρίας, Θεμέλιο, Αθήνα, 1983

Θ. Βερέμης - Η. Νικολακόπουλος - Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ), Ελευθέριος Βενιζέλος, τ. Β’: από το όραμα της Μεγάλης Ελλάδας εξόριστος στο Παρίσι, Αθήνα, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη, 2011

Τα εκλογικά αποτελέσματα του Μεσοπολέμου στην Επαρχία Καστοριάς είναι προσβάσιμα στον τοπικό Τύπο της εποχής και κυρίως στην εφημερίδα «Καστορία», που είχε σχεδόν αδιάλειπτη παρουσία από το 1920 έως το 1938. Για το διάστημα 1926-1936 βλέπε αναλυτικότερα: Ρ. Αλβανός, Κοινωνικές συγκρούσεις και πολιτικές συμπεριφορές στην περιοχή της Καστοριάς (1922-1949), ανέκδοτη διδακτορική διατριβή, Τμήμα Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ, Θεσ/νίκη, 2005, σ. 83-128

[4] Βλέπε σχετικά: Γ. Ψαλλίδας (επιμ), Οι εκλογές του 1946: Σταθμός στην πολιτική ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, Ίδρυμα Κωνσταντινός Μητσοτάκης - Πατάκης, Αθήνα, 2008  

[5] Γενικά, για τις μεταπολεμικές αναμετρήσεις βλέπε σχετικά:

Ν. Αλιβιζάτος, Οι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση, 1922-1974. Όψεις της ελληνικής εμπειρίας, Θεμέλιο, Αθήνα, 1983

Σ. Μαρκεζίνης, Σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδος, τ. 1-3, Πάπυρος Εκδοτικός Οργανισμός, Αθήνα, 1994

Η. Νικολακόπουλος, Η καχεκτική Δημοκρατία. Κόμματα και εκλογές 1946-1967, Πατάκης, Aθήνα, 2001

Συλλογικό, Ελληνική πολιτική ιστορία 1950-2004, Θεμέλιο, 2011

Ο. Τσουνάκος, Μαύρο στον Μαυρογιαλούρο!: Μνήμες και αναλώσιμα απ΄όλες τις βουλευτικές εκλογές της μεταπολεμικής περιόδου, Λιβάνη, Αθήνα, 2004

Για τα μετεμφυλιακά εκλογικά αποτελέσματα της περιφέρειας Καστοριάς βλέπε τις σχετικές χρονολογίες στις τοπικές εφημερίδες «Φωνή της Καστοριάς», «Ορεστιάς» και «Νέα Καστοριά». Επίσης, στο: Ρ. Αλβανός, «Μετεμφυλιακές πολιτικές συμπεριφορές και εθνοτική ταυτότητα στο Νομό Καστοριάς»,Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης 32 (Δεκ 2008), Θεμέλιο, σ. 121-151

[6] Όλοι οι εκλεγέντες βουλευτές της Μεταπολίτευσης μπορούν να αναζητηθούν ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων (hellenicparliament.gr)

[7] Για τις μεταπολιτευτικές εκλογές βλέπε σχετικά:

Χ. Βερναρδάκης, Πολιτικά κόμματα, εκλογές και κομματικό σύστημα: Οι μετασχηματισμοί της πολιτικής αντιπροσώπευσης 1990-2010, Σάκκουλα, Αθήνα, 2011

Συλλογικό, Ελληνική πολιτική ιστορία 1950-2004, Θεμέλιο, 2011

Χ. Λυριτζής - Η. Νικολακόπουλος (επιμ), Εκλογές και κόμματα στη δεκαετία του ’80: Εξελίξεις και προοπτικές του πολιτικού συστήματος, Θεμέλιο, Αθήνα, 2012 (3^η έκδοση)

Αναλυτικά τα αποτελέσματα όλων των μεταπολιτευτικών αναμετρήσεων υπάρχουν στον τοπικό Τύπο της εποχής: εφημερίδες «Φωνή της Καστοριάς», «Νέα Καστοριά», «Μακεδονικός Λόγος», «Καστοριανή Ζωή», «Καστοριανός Πολίτης», «Οδός», «Σέντρα», «Ορεστίς» και «Ορίζοντες». Τα εκλογικά αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών μετά το 1996 είναι προσβάσιμα ηλεκτρονικά σε ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών (ekloges.ypes.gr)